دیابت(مرض شکر) بی مزه چیست و چه تفاوتی با دیابت شیرین دارد؟

ویژه روز-ثبت نام ورود دیابت بی مزه چیست و چه تفاوتی با دیابت شیرین دارد؟ در این مطلب با یکی دیگر از انواع دیابت آشنا می‌شویم که احتمالا اسم آن کمتر به گوش شما خورده است:

دیابت بی مزه،این نوع دیابت نادر است که در آن کلیه ‌ها قادر به جلوگیری از دفع آب نیستند.

( DI )یا دیابت بی مزه) با دیابت ملیتوس نوع 1 و 2 یکسان نیست.

بااین‌ حال بدون دریافت درمان مناسب، هم دیابت بی‌ مزه و هم دیابت شیرین باعث تشنگی مداوم و تکرر ادرار می‌شوند.

افراد مبتلابه ملیتوس قند خون بالای دارند. اما در افراد مبتلابه دیابت بی‌مزه سطح قندخون طبیعی است، اما کلیه‌ ها قادر به ایجاد تعادل مایعات و نمک در بدن نیستند.

علت نام‌ گذاری دیابت بی مزه چیست؟

دیابت بی مزه در لغت به‌ معنای دفع مقدار زیادی ادرار بی مزه، بی‌ طعم و بدون قند است.

این بیماری میان مردم بسیار نادر است، اما بسیاری از بیماران مبتلابه بیماری هیپوفیز، مبتلابه این نوع دیابت هستند.

اصطلاح «بی‌ مزه» در اصل از مدت ‌ها قبل از پیشرفت طب مدرن برای ایجاد تمایز بین این بیماری با دیابت «ملیتوس» یا دیابت «شیرین» استفاده می‌ شد که در آن ادرار به دلیل محتوای قند بالا شیرین است.

و تعداد افراد مبتلابه آن در سراسر جهان وافغانستان سال به سال افزایش می‌یابد.

کلمه “دیابت” از ادبیات یونانی مشتق شده و به تولید ادرار زیاد اشاره دارد که در دیابت شیرین و بی مزه درصورت کنترل نشدن رخ می‌دهد.

در زمان‌ های گذشته، افرادی که تکرر ادرار داشته ‌اند به‌ عنوان بیماران احتمالی دیابت در نظر گرفته می‌شدند.

آنهایی که قند بالایی در ادرارشان بود را به‌ عنوان دیابت شیرین یا ملیتوس یاد میکنند.

دیابت بی‌ مزه به‌ معنای دفع مقدار زیادی ادرار بی مزه، بی‌ طعم و بدون قند است.

انواع دیابت بی‌ مزه و علت آن‌ ها چیست؟

دیابت بی مزه یک بیماری نادر است و زمانی رخ می‌دهد که کلیه‌ های شما قادر به ذخیره آب نباشند.

این امر منجر به تشنگی شدید و تکرر ادرار میشود.یک فرد بالغ سالم به ‌طور معمول روزانه بین 1 تا 3 لیتر ادرار می‌کند.

افراد مبتلابه دیابت بی مزه ممکن است روزانه 20 لیتر ادرار دفع کنند.

انواع مختلفی از دیابت بی‌ مزه وجود دارد و اغلب می‌ توان آنها را با موفقیت درمان کرد.

دیابت بی‌ مزه مرکزی دیابت بی‌ مزه نفروژنیک دیابت بی‌ مزه دیپسوژنیک دیابت بی‌ مزه بارداری دیابت بی مزه مرکزی دیابت بی مزه مرکزی شایع‌ ترین نوع این دیابت است.

این بیماری در اثر آسیب به غده هیپوفیز یا هیپوتالاموس ایجاد می‌شود.

این آسیب به این معنی است که هورمون ضد ادراری نمی‌ تواند به‌ طور معمول تولید، ذخیره یا آزاد شود.

ضربه به سر که باعث تورم مغز شود تومورهای مغزی و برخی جهش‌ های ژنتیکی می‌ توانند به کلیه‌ ها آسیب برسانند و آنها را قادر به پاسخگویی به هورمون ضد ادراری نکنند.

سایر علل احتمالی آسیب کلیه و دیابت بی مزه نفروژنیک، عبارتند از: دوا هایی مانند لیتیوم یا تتراسایکلین (آکرومایسین V) انسداد مجاری ادراری عدم تعادل الکترولیت، مانند کلسیم بیش‌ ازحد یا کمبود پتاسیم در بیماری میباشد.

دیابت نوع 2 چیست و بهترین راه مهار آن چیست؟

دیابت بی مزه دیپسوژنیک دیابت بی مزه دیپسوژنیک به دلیل اختلال در مکانیسم تشنگی در هیپوتالاموس ایجاد می‌شود که می‌ تواند باعث تولید مقادیر زیادی ادرار رقیق از نوشیدن حجم بالایی از مایعات شود.

پلی دیپسی اولیه می‌ تواند در اثر آسیب به مکانیسم تنظیم تشنگی در هیپوتالاموس ایجاد شود.

این بیماری همچنین با بیماری‌ های روانی مانند اسکیزوفرنی مرتبط است.

درمان با هورمون آنتی دیورتیک در بیماران مبتلا به دیابت بی مزه دیپسوژنیک به دلیل ترس از ایجاد مسمومیت با آب منع مصرف دارد.

همچنین، این باور که تمامی بیماران مبتلا به دیابت بی مزه دارای اختلال روانی هستند، کاملا اشتباه است.

دیابت بی مزه بارداری فقط در دوران بارداری رخ می ‌دهد و زمانی اتفاق می‌افتد که یک آنزیم ساخته شده توسط جفت، هورمون ضد ادراری مادر را از بین می‌برد.

جفت نقش مهمی در تبادل مواد مغذی و مواد زائد بین جنین و مادر دارد.

دیابت بارداری از نوع بی مزه زمانی رخ می‌ دهد که افزایش سطح پروستاگلاندین (یک ماده شیمیایی هورمون ماننداست که)، حساسیت کلیه‌ ها را نسبت به هورمون ضد ادراری کمتر میکند.

این بیماری باید پس از بارداری برطرف شود.دیابت بی مزه در بارداری فقط در دوران بارداری رخ می‌دهد.

علائم دیابت بی‌ مزه یا DI کدامند؟

این بیماری دارای لیست گسترده‌ ای از علائم است: تشنگی شدید ادرار‌ کردن بیش از 3 لیتر در روز، بیدار‌شدن در شب برای رفتن به دستشویی شب ادراری ادرار رنگ پریده و بی‌ بو پایین‌ بودن قند در ادرار تمایل بیمار به مصرف نوشیدنی‌های سرد کم آبی بدن ضعف دردهای عضلانی دل درد با کم آبی بدن، ممکن است علائم زیر هم در شما ظاهر شود: تشنگی شدید: اغلب نوشیدن بیش از 1 بوتل مایع در روز خستگی احساس سستی سرگیجه گیجی حالت تهوع از دست‌ دادن هوشیاری بسیاری از علائم ذکر شده در افراد جوان ‌تر هم دیده می‌شود.

در نوزادان مراقب موارد زیر باشید:

رشد کند تغذیه ضعیف کاهش وزن ناگهانی تب استفراغ در کودکان، علائم عبارتند از: نوشیدن آب زیاد ادرار‌کردن ساعت به ساعت شب ادراری یا بیدار‌شدن از خواب علایم این مریضی میباشد دیابت بی مزه عبارتند از: کم‌آبی مزمن دمای پایین بدن ضربان قلب شدید کاهش وزن وخستگی سردردهای مکرر فشارخون پایین آسیب کلیوی آسیب مغزی میباشد دیابت بی مزه می‌ تواند باعث عدم تعادل در مواد معدنی در خون مانند سدیم و پتاسیم (الکترولیت ‌ها) شود که تعادل مایعات را در بدن شما حفظ می‌کنند.

علائم عدم تعادل الکترولیت، ممکن است شامل موارد زیر باشد: ضعف حالت تهوع استفراغ از دست‌ دادن اشتها گرفتگی عضلات گیجی چون حالت تهوع، استفراغ و سرگیجه دارد.

چگونه دیابت بی مزه را می‌ توان تشخیص داد؟

پزشک در مورد علائمی که دارید با شما صحبت می‌ کند و تعیین می‌ کند کدام آزمایش برایتان لازم است.

نمونه‌ ای از ادرار شما را برای آزمایش غلظت نمک و سایر مواد زائد می‌ گیرد که به‌ عنوان آزمایش وزن مخصوص ادرار شناخته می‌شود.

اگر دیابت بی مزه داشته باشید، نمونه ادرار شما دارای غلظت بالایی از آب و غلظت پایینی از سایر مواد زائد خواهد بود.

برای مدت زمان مشخصی نوشیدن آب و مایعات را متوقف کنید، سپس نمونه‌ های خون و ادرار می‌ گیرید و پزشک تغییرات موارد زیر را اندازه ‌گیری می‌کند: سطح سدیم خون سطح اسمولالیته خون، که نشان می‌ دهد ذرات محلول (مانند مواد معدنی و مواد شیمیایی) وجود دارد یا خیر.

سطح هورمون ضد ادراری خروجی ادرار ترکیب ادرار وزن بدن علاوه‌ بر اندازه‌ گیری سطوح هورمون ضد ادراری، پزشک ممکن است درطول آزمایش به شما هورمون ضد ادراری مصنوعی بدهد تا ببیند آیا کلیه‌ های شما همانطور که انتظار می‌ رود به این هورمون پاسخ می‌ دهند یا خیر.

آزمایش محرومیت از آب تحت نظارت دقیق انجام می‌شود و برخی از افراد ممکن است برای اطمینان از انجام ایمن آن نیاز به بستری‌ شدن در بیمارستان داشته باشند.

ام آر آی در طول MRI، یک دستگاه با استفاده از آهن‌ ربا و امواج رادیویی از بافت مغز شما تصویر می‌گیرد. سپس پزشک به این تصاویر نگاه می‌ کند تا ببیند آیا آسیب بافت مغزی باعث علائم شما شده است یا خیر.

پزشک شما همچنین تصاویر هیپوتالاموس یا غده هیپوفیز را برای یافتن هرگونه آسیب یا ناهنجاری به دقت بررسی می‌کند.

در طول MRI، یک دستگاه با استفاده از آهن ‌ربا و امواج رادیویی از بافت مغز شما تصویر می‌گیرد.

غربالگری ژنتیکی غربالگری ژنتیکی برای یافتن نوع ارثی دیابت بی مزه بر اساس سابقه خانوادگی شما انجام می‌شود.

چه روش‌ هایی برای درمان دیابت بی مزه وجود دارد؟

در اشکال حاد و اکتسابی این بیماری، درمان اغلب بر اصلاح علت زمینه ‌ای متمرکز است، مانند قطع دارویی که باعث آن شده است.

در موارد دیگر، داروها مکانیسم تشنگی و میزان ادرار آزاد شده را تنظیم می‌کنند.

روش‌ های درمان دیابت بی‌ مزه چیست؟

تغییر رژیم غذایی اولین خط درمان، تغییر در رژیم غذایی است.پزشکان و متخصصان تغذیه معمولا یک رژیم غذایی کم سدیم و کم پروتئین را به بزرگسالان توصیه می‌کنند.

این تغییرات رژیم غذایی باید به کاهش خروجی ادرار کمک کند.

برای همیشه با دیابت خداحافظی کن تنها راه مهار دیابت، تحرک بالا و داشتن یه برنامه غذایی سالمه. این دو اصل اساسی نه فقط به کنترل دیابت، بلکه به درمان خیلی از بیماری‌ های دیگه هم کمک می‌کند.

نوزادان مبتلابه NDI باید به دقت تحت‌ نظر قرار گیرند، زیرا بدن کوچک آنها مایع زیادی در خود ندارد.

نوزادان مبتلابه NDI باید به‌ طور منظم و در فواصل بین تغذیه آب دریافت کنند تا از کم آبی بدن آنها جلوگیری شود.

داروها اگر تغییر رژیم غذایی به کاهش خروج ادرار شما کمک نکند، پزشک ممکن است داروهای زیر را توصیه نماید: دسموپرسین دسموپرسین شکل مصنوعی( ADH) است که می‌ تواند برای درمان (NDI )غیر ژنتیکی استفاده شود.

دیورتیک‌ ها و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) و دیورتیک‌ های تیازیدی می‌ توانند به درمان NDI کمک کنند.

بااین‌ حال، استفاده از داروی خارج از برچسب به این معنی است که از دارویی که توسط سازمان غذا و دارو برای یک هدف تایید شده است، برای هدف دیگری استفاده ‌شود که مورد تایید نیست.

بااین‌ حال، پزشک شما می‌ تواند دارویی را که فکر می‌ کند برای شما بهترین است، تجویز کند.

دیورتیک‌ ها و( NSAID‌)ها با مکانیسم‌ های مختلفی برای افزایش میزان سدیم و آب که توسط کلیه‌ ها بازجذب می‌شوند، عمل می‌کنند.

این تغییرات باعث کاهش حجم ادرار می‌شود. دیورتیک ‌ها دیورتیک‌ ها می‌ توانند به تنظیم میزان آب دفع شده از بدن در ادرار کمک کنند.

دیورتیک‌ های تیازیدی با افزایش مقدار آب و سدیم بازجذب توسط کلیه عمل می‌کنند که باعث کاهش حجم ادرار می‌شود.

داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی NSAID‌ ها، مانند ایندومتاسین، می‌ توانند برونده ادرار را در افراد مبتلابه NDI کاهش دهند.

داروهای غیر استروئیدی ضدالتهابی می‌ توانند برونده ادرار را کاهش دهند.

هیدراتاسیون داخل وریدی در موارد شدید این بیماری، بیمار ممکن است به هیدراتاسیون داخل وریدی نیاز داشته باشد.

همچنین ممکن است مایعی حاوی 5 درصد گلوکز به صورت داخل ورید به بیمار تزریق شود.

میزان ارثی‌ بودن دیابت بی مزه چقدر است؟

دیابت بی مزه به‌ طور کلی می‌ تواند اکتسابی یا ارثی باشد.

شکل اکتسابی توسط برخی داروها، بیماری‌ های مزمن و سایر شرایطی که پیش‌ تر ذکر کردیم ایجاد می‌شود و می‌تواند در هر زمانی از زندگی رخ دهد.

شکل ارثی ناشی از جهش‌ های ژنتیکی است و علائم و نشانه‌ های آن معمولاً در چند ماه اول زندگی آشکار می‌شود.

نوزادان مبتلا به این دیابت ارثی ممکن است بد غذا بخورند و در افزایش وزن و رشد با سرعت مورد انتظار ناکام باشند (تاخیر در رشد).

آنها همچنین ممکن است تحریک‌ پذیر باشند و تب، اسهال و استفراغ را تجربه کنند.

در واقع دوره‌ های مکرر کم آبی می‌تواند منجر به تاخیر در رشد کودک شود.

اگر این بیماری به خوبی مدیریت نشود، به مرور زمان می‌ تواند به مثانه و کلیه‌ ها آسیب برساند.

داکتر حلیم صمیم

ویژه روز/کابل