ویژه روز-چه خوش ما بیاید یا نیاید نظام سیاسی و حقوقی امریکا نمایان‌گر واقعی یک دولت معاصر است. این نظام از سه اصل اساسی شکل گرفته است.
نخست، حاکمیت قانون
این اصل هر امریکایی را «شهروند» خطاب می‌کند و آن را در برابر قانون مسئول می‌پندارد.
شهروند در برابر حاکمیت و حاکمیت در برابر شهروند حقوق و مکلفیت های دارند که فقط به وسیله قانون تعریف پذیر است.
دیگر این که نهاد قضایی و عدلی امریکا از استقلالیت حقوقی و صلاحیت تخصصی وصف ناپذیری بهره مند است که فیصله های آن تعیین کننده و سرنوشت‌ساز می‌باشد.
دادگاه عالی امریکا از دید حقوقی ساختار هفت‌لایه‌یی برای تفسیر قانون اساسی دارد که هیچ تخلف و یا تخطی نمی تواند از آن عبور کند و هر مقام در سطح ملی یا فدرال قابل مواخذه می‌باشد.
دوم، حکومت
موسسه‌ی حکومت بر بنیاد حاکمیت قانون که توسط قانون اساسی تعریف شده است، تطبیق کننده قانون است.
بناَ رهبران سیاسی به عنوان خادمانِ شهروندان از طریق سازوکار های مستقل انتخاب می‌شوند و در برابر مردم و قانون مسئول هستند.
فیصله سیستم حقوقی ایالات متحده از طریق دیوان عالی و پس از مراحل دادگاهی، در سطح فدرال و در سطح ملی برای همه شهروندان اجراپذیر است.
سرپیچی از فیصله های آن سبب افزایش موارد و اسناد برای متهم و احتمال محکومیت بیش‌تر دارد.
سوم، حسابدهی
نظام سیاسی و حقوقی امریکا به دموکراسی به عنوان ابزار نظارت بر حسابدهی دولت، رهبران سیاسی و سیستم قضایی به جامعه می‌نگرد.
در امریکا دموکراسی تنها به معنای انتخابات نیست، بلکه به معنای حسابدهی در برابر عملکرد از طریق جامعه‌ی مدنی است.
شهروندان حق دارند تا از طریق ساختار های حقوقی در سطح حکومت های فدرال رهبران سیاسی را مجبور و مکلف به حسابدهی سازند.
این سه عنصر اساسی آنقدر باهم تنیده هستند که هیچ قدرت مندی از چنبره ی حاکمیت نیرومند حقوقی آن برون نمی‌ماند.
تاریخ امریکا نشان داده است که رهبران سیاسی از رییس جمهور، اعضای کابینه، اعضای کانگرس، رهبران پر قدرت اقتصادی و فرهنگی نیز در گیر این حلقه پراقتدار قانون گیرمانده و مجازات شده اند.
ترامپ که رییس جمهور ملیاردر است، در برابر قانون مجبور میشود تمکین کند.
همین‌که پرونده جنایی به نامش ثبت شده است، سزای دردناکی است که تاریخ امریکا نظیرش را ندیده است.
وقتی رییس‌جمهور ملیاردر در برابر حکم یک قاضی مجبور به تعظیم میشود، بزرگترین پیروزی حاکمیت قانون و شکست ننگین جنایت‌کاران است.
یادداشت: نقد های زیادی به ویژه از سوی حقوق دانان اروپایی در مورد سیستم عدلی و قضایی امریکا به ویژه در سطح فدرال وجود دارد.
این نقد ها بیش تر در باب مراحل قبل از محاکم، جریان حاکم و پس فیصله های محاکم در برخی ایالات قابل توجه است.
نقد دیگر در جایگاه حقوق بشر در این سه مرحله است که نیاز به بحث‌های جدی دارد.
نوشته از ملک ستیز
ویژه روز/کابل
