ویژه روز-جواد ظریف وزیر خارجه ی پیشین ایران در صفحه فیسبوک خود نوشته است،که پس از ۴۰ سال کنشگری دیپلماتیک – در کنار آموزش و نگارش در زمینه روابط بین‌الملل – و تأمل و آموزش تمام وقت به دور از کانون توجه سیاست جهانی در دو سال گذشته، به چند نتیجه ابتدایی در مورد نظم جهانی کنونی رسیده‌ام. اینک، نکاتی برای تفکر و تأمل بیشتر تقدیم می کنم:
1. دوران گذار در روابط بین الملل به پایان رسیده است؛
2. نظم جهانیِ در حال ظهور «پسا قطبی» است؛ نه تک قطبی، نه دوقطبی، نه چند قطبی یا هر ترکیبی از آن‌ها؛
3. تلاش سه دهه‌ای برای ایجاد یک نظم هژمونیک تک قطبی از طریق «جنگ های بی‌پایان»، «امنیتی سازی» و «اجبار اقتصادی» موفق نبوده است، در حالی که رنج های سنگین، زیان های انسانی نابخشودنی و اتلاف گسترده منابع بشر را بر جای گذاشته است؛
4. «پایان تاریخ»، «برخورد تمدن ها»، «برسازی دشمن» و برسازه های نظری و سیاسی مشابه نتوانسته اند بانیان شان را به مقصد مطلوب برسانند؛
5. «جنگ» کاربرد خود را به عنوان یکی از ابزارهای سیاست خارجی بکلی از دست داده است.
تقریباً همه آغازگران جنگ ها در قرن های ۲۰ و ۲۱ در جنگ هایی که آغاز کرده‌اند شکست خورده‌اند و گاهی حتی نابود شده‌اند، یا در بهترین حالت نتوانسته اند به اهداف اعلام شده خود دست یابند؛
6. در روابط بین‌الملل «بازی های با حاصل جمع صفر» میسر نیست.کنشگری ها یا «حاصل جمع مثبت» یا «حاصل جمع منفی» ببار خواهد آورد؛
7. عصر اتحادهای دائمی رو به پایان است؛
8. ائتلاف های موقت موضوع محور به طور فزاینده‌ای در فضای بین‌المللی در حال سربرافراشتن هستند؛
9. بسیاری از کنشگران دولتی و غیرحکومتی به طور همزمان در زمینه های مختلف «همکاری»، «رقابت» و «شبکه سازی» می‌کنند؛
10. شبکه ها – با اجزاء دولتی و غیرحکومتی – شکل غالب رژیم های موضوع محور فراملی خواهند بود؛
11. ساختارهای جهانی سیال شده‌اند و دیگر نتایج را تعیین و تحمیل نمی کنند؛
12. علیرغم همه پیشرفت های بزرگ در زمینه فناوری و هوش مصنوعی، کنشگری انسانی عامل تعیین کننده است.
پایان
