ثبات اقتصادی نوظهور افغانستان؛ داستان موفقیتی خاموش در منطقه‌ای پرتلاطم
در منطقه‌ای که همواره با بی ثباتی سیاسی، شوک‌های تورمی و بحران‌های ارزی مواجه بوده، اقتصاد افغانستان در سال های اخیر ثباتی شگفت انگیز از خود نشان داده است. هرچند چالش هایی همچون سایر کشورهای در حال توسعه پابرجاست، اما انضباط مالی، سیاست پولی کنترل شده و کاهش فساد، محیطی به مراتب باثبات تر از آنچه بسیاری انتظار داشتند، فراهم کرده است.
نتیجه چشمگیر است:
افغانی (AFN)، واحد پول افغانستان، به یکی از باثبات ترین ارزهای جهان تبدیل شده و در برابر تلاطم های اقتصادی منطقه مقاومت کرده و حتی عملکرد بهتری نسبت به ارزهای کشورهای همسایه مانند پاکستان، ایران و برخی کشورهای آسیای مرکزی داشته است.
در سال های ۲۰۲۳ تا ۲۰۲۵، چندین نهاد بین‌المللی گزارش دهنده مالی، افغانی را در میان قوی ترین ارزهای جهان رتبه بندی کرده اند. برخلاف بسیاری از ارزهایی که با کاهش شدید ارزش مواجه شده اند، افغانی ثبات قابل توجهی از خود نشان داده است.
– سیاست های سختگیرانه کنترلی بر ارز:
نظارت دقیق بر بازار ارز و جلوگیری از خروج غیرقانونی سرمایه، تعادل میان عرضه و تقاضا را حفظ کرده است.
– کاهش فساد گسترده:
کاهش چشمگیر در فساد، پول شویی و مداخلات سیاسی، اعتماد عمومی را افزایش داده است.
– تعادل واردات و افزایش صادرات:
صادرات محصولات کشاورزی، مواد معدنی، جلغوزه، زعفران، میوه های خشک و تجارت ترانزیتی، ذخایر ارزی را تقویت کرده اند.
– افزایش گردش نقدینگی در داخل کشور:
با کاهش انتقال پول به خارج، نقدینگی داخلی تقویت شده است.
Regional Security Watch کار آن نظارت و تحلیل مسائل امنیتی منطقه‌ای است نوشته؛ در مقابل، روپیه پاکستان در چند سال گذشته بیش از ۳۰۰٪ از ارزش خود را از دست داده که ناشی از بی ثباتی سیاسی، بحران بدهی و وابستگی به صندوق بین‌المللی پول بوده است.
افغانستان با وجود محدودیت در تعاملات بانکی بین‌المللی، به واسطه انضباط اقتصادی داخلی، از چنین فروپاشی در امان مانده است.
در حالیکه بسیاری از کشورهای منطقه مانند پاکستان، ایران و ترکیه با نرخ تورم ۳۰ تا ۵۰ درصدی دست وپنجه نرم می‌کنند، تورم در افغانستان در سطحی معتدل باقی مانده است.
دلایل این ثبات:
– ثبات قیمت مواد غذایی،
– بهبود تولیدات کشاورزی،
– واردات کنترل شده.
این عوامل باعث شده اند که قیمت نان، سبزیجات، برنج، مرغ و سوخت در محدوده‌ای قابل پیش بینی باقی بماند و مردم بتوانند بدون نگرانی از شوک های ناگهانی، هزینه های خود را برنامه ریزی کنند.
یکی از نقاط قوت غیرمنتظره افغانستان، انضباط مالی سخت گیرانه آن است:
– دولت بدون بدهی خارجی فعالیت می‌کند؛ وضعیتی نادر برای کشورهای در حال توسعه.
– معاشات و هزینه های اداری از درآمد داخلی پرداخت می‌شود.
– جمع آوری مالیات بهبود یافته و فساد در ادارات مالیاتی به طور چشمگیری کاهش یافته است.
– پروژه های زیربنایی و خدمات عمومی از طریق هزینه کرد کنترل شده تأمین می‌شوند، نه از طریق قرضه.
در مقابل، پاکستان:
– بیش از ۱۳۰ میلیارد دالر بدهی خارجی دارد،
– هزینه بازپرداخت بدهی اش از مجموع بودجه بهداشت و آموزش بیشتر است،
– به وام های کوتاه مدت صندوق بین‌المللی پول وابسته است.
با وجود تغییرات سیاسی، وضعیت امنیت داخلی افغانستان نسبت به دوران پیش از ۲۰۲۱ به مراتب باثبات تر شده است. بازارها باز هستند، مسیرهای تجاری فعال اند و در شهرهای بزرگ، میزان جرایم به طور محسوسی کاهش یافته است.
این فضای امنیتی همراه با آرامش اقتصادی، زمینه ساز موارد زیر شده است:
– رشد کسب وکارهای کوچک،
– ثبات در شبکه های حمل ونقل،
– تجارت پایدار محصولات کشاورزی،
– افزایش اعتماد سرمایه گذاران.
پایان
